BTVTH: Hiện nay, các phương tiện thông tin, truyền thông nói nhiều về Công ty Mẹ - Con, vậy Mẹ, Con ở đây có điểm nào giống như Mẹ Con của gia đình không, thưa Ông ?

      Ô.LXH: Ồ, một câu hỏi mở đầu thú vị cho một chủ đề đang được dư luận đặc biệt quan tâm, gắn liền với tái cơ cấu doanh nghiệp, nhất là các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước. Công ty Mẹ - Con có thể hiểu giống như là Mẹ (Bố, Mẹ) đẻ ra Con, nhưng đứa con đó đã lập gia đình, được cho ít vốn và ra ở riêng rồi, có gì quan trọng thì con phải xin ý kiến Mẹ (Bố, Mẹ) hoặc Bố (Bố, Mẹ) cần gì đó thì phải cho ý kiến chỉ đạo để con thực hiện. Hàng ngày, Mẹ có cuộc sống riêng của Mẹ, Con có cuộc sống riêng của Con vì Công ty Mẹ - Con là các pháp nhân riêng rẽ, có mã số thuế riêng, bộ máy quản trị, điều hành riêng, hạch toán riêng .v.v. Khoản 15, Điều 4 Luật Doanh nghiệp 2005 nêu: Một công ty được coi là công ty mẹ của công ty khác nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây: a) Sở hữu trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần phổ thông đã phát hành của công ty đó; b) Có quyền trực tiếp hoặc gián tiếp bổ nhiệm đa số hoặc tất cả thành viên Hội đồng quản trị, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc của công ty đó; c) Có quyền quyết định việc sửa đổi, bổ sung Điều lệ của công ty đó.

     BTVTH: Ông có thể nêu một ví dụ điển hình về công ty Mẹ Con ?

     Ô.LXH:  Có thể nêu một tập đoàn mà ai cũng biết là Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN)  có tới hàng chục công ty con ở khắp mọi miền đất nước. Tổng Công ty Điện lực Miền Bắc, Công ty cổ phần Nhiệt điện Phả Lại (Thị xã Chí Linh - Tỉnh Hải Dương) là hai trong số các Công ty con của Tập đoàn này. Công ty TNHH một thành viên Điện lực Hải Dương lại là công ty con của Tổng Công ty Điện lực Miền Bắc.

          BTVTH::  Khi thấy các Chi nhánh của một số công ty hoạt động rất mạnh, quy mô lớn, có người cho rằng, Chi nhánh là một loại công ty con, hiểu như vậy có đúng không ?

          Ô.LXH:  Hiểu như vậy không đúng, Chi nhánh là đơn vị phụ thuộc của Doanh nghiệp, không có tư cách pháp nhân độc lập, không có vốn liếng riêng .v.v., vì vậy quan hệ giữa Chi nhánh với Doanh nghiệp không phải là quan hệ theo kiểu công ty mẹ, con, khi giao dịch chúng ta nhất thiết phải nắm vững điều này. Trong ví dụ trên, Công ty TNHH một thành viên Điện lực Hải Dương lại có tới 12 Chi nhánh điện tại các huyện, thành phố, thị xã trên địa bàn tỉnh.

          BTVTH:  Vậy Mô hình Công ty Mẹ - Công ty Con có những ưu việt gì mà được quan tâm đặc biệt như vậy, nhất là đối với việc tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước (DNNN)?

          Ô.LXH:  Về thực chất, công ty mẹ con (nhất là một mẹ nhưng có nhiều con, cháu, chắt .v.v.) là một dạng tập đoàn kinh tế với các đặc điểm i) Là một tổ hợp sản xuất kinh doanh đa dạng, đa sở hữu; ii) Là một tổ hợp lấy liên doanh góp vốn, hoặc sở hữu chung vốn làm nhân tố quyết định sự liên kết dưới hình thức công ty cổ phần; iii) Là một tổ chức kinh doanh bao gồm nhiều doanh nghiệp nhưng Công ty Mẹ giữ vai trò chi phối, chỉ huy thống nhất.

           Mô hình công ty mẹ - công ty con cho phép kết hợp các loại hình doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế vào một tổ chức kinh doanh một cách tự nhiên xuất phát từ lợi ích kinh tế, không khiên cưỡng mang tính hành chính. Trong mô hình này, có thể kết hợp DNNN với doanh nghiệp tư nhân, trong đó hoặc DNNN là công ty mẹ còn doanh nghiệp tư nhân là công ty con, hoặc doanh nghiệp tư nhân là công ty mẹ mà DNNN chỉ là đơn vị góp vốn ở mức độ nào đó cả ở công ty mẹ lẫn ở công ty con. Như vậy, mô hình này cho phép mở rộng quy mô sản xuất có thể ở mức rất cao bằng việc huy động nguồn lực của nhiều thành phần kinh tế trên cơ sở lợi ích kinh tế. Nhưng quan trọng hơn, công ty mẹ – công ty con liên kết với nhau bằng cơ chế góp vốn linh hoạt, bằng lợi ích kinh tế trên cơ sở hợp đồng kinh tế giữa công ty mẹ với công ty con và giữa các công ty con với nhau.

          BTVTH: Như thế, trong giai đoạn tới, sẽ có rất nhiều công ty, nhất là công ty Nhà nước sẽ được tổ chức theo mô hình công ty Mẹ - Công ty con ?

          Ô.LXH:  Hoàn toàn đúng như vậy, chúng ta biết rằng, mô hình công ty mẹ- công ty con không phải là mới. Ở các nước TBCN từ rất lâu rồi, người ta đã sử dụng mô hình này như kết quả tất yếu của quá trình tích tụ tập trung sản xuất để đáp ứng yêu cầu khắc phục mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất xã hội hóa cao với quan hệ sản xuất nhằm nâng cao tỷ suất lợi nhuận trong điều kiện nguồn vốn về thực chất vẫn là của sở hữu tư nhân.

            Đối với DNNN của Việt Nam, mô hình công ty mẹ - công ty con tác động vào tính định hướng XHCN trên ba mặt: Một là, tác động trên mặt sở hữu, làm cho sở hữu nhà nước dù chỉ có ở mức nhất định vẫn chi phối được nguồn vốn lớn của xã hội, trong đó phần rất lớn là sở hữu tư nhân. Với một lượng vốn nhất định thuộc sở hữu nhà nước thông qua công ty mẹ, kinh tế nhà nước giữ được vai trò chỉ huy một số doanh nghiệp tư nhân trong hệ thống tổ chức của mình. Bằng con đường này, kinh tế nhà nước sẽ nắm giữ các công ty mẹ trong các tập đoàn kinh tế chủ yếu, ở những ngành kinh tế chủ yếu, qua đó sẽ chi phối được nền kinh tế. Hai là, mô hình công ty mẹ – công ty con, với sự có mặt của các cổ đông là tư nhân trong các công ty mẹ hoặc công ty con, tổ hợp doanh nghiệp buộc phải có sự quản lý rõ ràng, chặt chẽ về mặt kinh tế, do đó, làm cho bộ phận kinh tế nhà nước trở nên minh bạch và hiệu quả hơn. Ba là, mô hình công ty mẹ – công ty con còn tác động vào sự phân chia thu nhập của người lao động tham gia vào hoạt động trong tổ hợp công ty này.

         BTVTH: Nhân đây, xin hỏi Ông một câu hỏi gắn với chủ đề nóng hiện nay: Nhâm Thìn 2012 được gọi là năm Rồng Vàng, mệnh Trường Lưu Thủy (nước sông dài), Rồng gặp nước ... thế mà doanh nghiệp trên toàn cầu gặp khó khăn ghê gớm, vậy Tiểu Rồng Quý Tỵ 2013 cùng bản mệnh Trường Lưu Thủy có đỡ khó hơn ?

         Ô.LXH:  Trong cái khó thường ló cái khôn, chúng ta có cơ sở để tin tưởng rằng, với sự điều hành quyết liệt của Chính phủ, quyết tâm thực hiện rất cao của các cấp, các ngành và nhất là sự nỗ lực không biết mệt mỏi của các doanh nhân .v.v. năm 2013 doanh nghiệp, doanh nhân sẽ đỡ gặp khó khăn hơn, tiếp tục tồn tại và trưởng thành, khẳng định vai trò người lính tiên phong trên mặt trận dựng xây đất nước. Đối với nhiệm vụ cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước, tin rằng với mô hình Công ty Mẹ - Công ty Con, chúng ta sẽ có nhiều Tập đoàn, Tổng công ty, những Mẹ có nhiều Con, Cháu, Chắt ... thật sự mạnh để vực dậy cả nền kinh tế đất nước. 

           Nhân dịp chuẩn bị Tết đến, Xuân về, xin được kính chúc Quý bạn đọc Tạp chí kính mến có nhiều sức khỏe, may mắn, hạnh phúc và tài lộc. Kính chúc Quý doanh nhân có đủ tâm, tầm và tài để chèo lái con tàu doanh nghiệp, dù phong ba, bão tố chập trùng nhưng cũng có muôn vàn cơ hội để tiến lên. Chúc Tạp chí của Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh Hải Dương luôn đẹp, luôn bổ ích và luôn là địa chỉ tin cậy, là ấn phẩm được mong mỏi, chờ đón đọc của doanh nghiệp, doanh nhân và bạn đọc xa gần.

           Xin trân trọng cảm ơn Ông.